De biologische landbouw in 2011
In 2011 waren er in Vlaanderen 282 biologische producenten actief. Dat zijn er netto 26 meer dan in 2010. Het aantal effectieve stopzettingen bleef beperkt tot twee bedrijven. Sinds het begin van Bio Zoekt Boer kregen 347 producenten advies. In 2011 schakelden 30 producenten om na een bezoek van Bio Zoekt Boer. Eén derde van hen zijn groentetelers. Het areaal steeg met 19% en bedraagt heden 4.563 hectare. Daarvan is 1354 hectare in omschakeling. De groei van het areaal heeft vooral betrekking op grasland (+44%). Het groenteareaal nam toe met +31%. Daartegenover nam het areaal akkerbouwgewassen af met -14% en het areaal fruit met -4%. 45% van de biolandbouwers hebben samen 10% of 450 hectare in handen. 33% van het areaal is in handen van 9 grote bedrijven.
Door het beperkt aantal aanbieders op de markt blijven de prijzen een stabiel verloop kennen. De biologische melk bleef in 2011 schommelen tussen 35 en 40 euro voor 100 liter. De witloofprijs klom in 2011 even tot 3 euro per kg, de hoogste waarde sinds het begin van de metingen eind 2007.
De overheid besteedde 3,1 miljoen aan de biologische landbouwsector. Dat is 6% meer als vorig jaar. De uitbetalingen van de hectaresteun namen met 28% toe tot 900.000 euro. Het aantal toegenomen steunaanvragers had een stijging in de betalingen van de omschakelingspremie tot gevolg. Daardoor bedraagt het aandeel van de uitgaven ten behoeve van producenten 37,5% van de totale uitgaven. De uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling bedroegen 785.000 euro en stegen met 19% ten opzichte van 2010. Drie vierde van die uitgaven gaan naar onderzoek in de verbetering van de bodemkwaliteit en diverse aspecten binnen de plantaardige productie (onkruidbestrijding, gewasbescherming, veredeling). 14% gaat naar onderzoek in de dierlijke sectoren (huisvesting, dierziekten) en 10% gaat naar de aspecten innovatie en bedrijfsbeheer.
De totale bestedingen van biologische producten in België, opgemeten door GfK Panelservices Benelux in opdracht van VLAM, bedroegen 435 miljoen euro in 2011 of een toename van 3% (+20% in 2010). 89% van de Belgische gezinnen kocht vorig jaar een bioproduct. 18% van de gezinnen zijn frequente biokopers en verrichten 77% van alle biobestedingen. Het marktaandeel bio bedraagt 1,4% (voeding+ niet-voeding). Het aandeel van ‘speciaalzaak, natuurvoedingswinkel en overige groeide de voorbije jaren maar lijkt nu te stabiliseren rond de 30%. De klassieke supermarkt blijft het grootste kanaal met 47% en won, na een dip in 2010, vorig jaar terug marktaandeel. De kleinere kanalen zoals hard discount en de rechtstreekse verkoop groeiden vorig jaar en hebben elk zo’n 5% van de bioverkoop in handen. Biologische producten zijn gemiddeld een derde duurder dan gangbare producten.
De recentste cijfers met betrekking tot de Europese landen hebben betrekking op 2010. In de EU-27 groeide het biologisch areaal verder met +7% en bedroeg 9,2 miljoen hectares. Hiermee is 5,3% van het totaal landbouwareaal van de 27 lidstaten biologisch. Er zijn twee duidelijk te onderscheiden blokken: de West- en Zuid-Europese landen die op enkele uitzonderingen na, een afremming van de groei kennen en de Oost-Europese landen die later toegetreden zijn en nog volop omschakelen. Vlaanderen zit met een aandeel van 30% areaal in omschakeling in het totaal biologisch areaal nog steeds bij de groep groeiers.
In Nederland bewandelt de overheid het pad van de verzelfstandiging en bouwt haar financiële steun af. De sector is sterk genoeg om zelf haar toekomstige ontwikkeling in handen te nemen met behulp van de organisatie BioNext klinkt het. De consumentenbestedingen namen er toe met 13% in 2010. In Frankrijk groeit bio opnieuw heel sterk met een omzetgroei van 32% en een areaaltoename van 25%. 53% van de producenten doen er ook aan hoeveverkoop. Het Verenigd Koninkrijk kende voor de tweede keer op rij een daling van zowel areaal als bestedingen door een desinteresse vanuit de overheid voor de biologische landbouw en door de economische crisis. Duitsland kent een stagnatie in de consumentenbestedingen en een stijging van het areaal met 4%. De financiering voor de sector verschuift er van producent naar de keten
Samborski V. & Van Bellegem L. (2012) De biologische landbouw in 2011, Departement Landbouw en Visserij, Brussel.