Foto 1: Vermeerdering via aflegging.

Met dit project wil Proefcentrum Pamel tegemoet komen aan de dringende vraag van de biologische kleinfruitsector in Vlaanderen. Tijdens een online bevraging van verschillende biologische kleinfruittelers kwam het niet of nauwelijks beschikbaar zijn van hoogwaardig biologisch plantgoed van braam en rode bes naar voor. Dit blijkt ook uit raadpleging van de database OrganicXseeds, voor België is er geen biologisch plantgoed braam of rode bes beschikbaar.

Probleemstelling

Zoals eerder al vermeld werd, is het aanbod van biologisch plantgoed voor rode bes en braam onbestaand in België. De telers zijn dan ook genoodzaakt om dergelijk plantgoed uit het buitenland aan te schaffen of om ontheffing aan te vragen voor gangbaar plantgoed. In eerste instantie zal het project een antwoord proberen te bieden op hoe rode bes en braam kan vermeerderd worden onder biologische omstandigheden en met welke technieken dit best gebeurt. Daarnaast zal ook gekeken worden naar hoe het plantgoed van beide kleinfruit variëteiten op een biologische manier kan worden opgekweekt. 

Aanpak

Het project zal enerzijds handelen over het luik van zelf vermeerderen. Voor rode bes is dit door middel van winterstek, voor braam zal dit via afleggen (Foto 1) en via scheutstekken (Foto 2) gebeuren. Anderzijds zal de opkweek van eigen vermeerderde planten vergeleken worden met de opkweek van aangekochte gangbare pluggen en dit zowel in vollegrond als in pot. Er wordt vermeerderd met het ras Rovada voor rode bes en het ras Chester Thornless voor braam. De rode bessen worden in dit project opgekweekt tot tweetakkers, de bramen tot canes.

In dit project zullen volgende onderzoeksvragen gesteld worden voor zowel rode bes als braam.

• Wat zijn de aandachtspunten om zelf te vermeerderen en op te kweken in vollegrond en in pot?
• Wat zijn de verschillen tussen het gebruik van zelf vermeerderde en opgekweekte planten en aangekochte gangbare pluggen?
• Wordt er best in vollegrond of in pot opgekweekt?

Rode bes wordt vaak vermeerderd via winterstek. Een winterstek bestaat uit een stuk twijg dat het afgelopen seizoen is gegroeid. Hiervoor worden best gezonde en goed ontwikkelde éénjarige takken uitgekozen. Meestal wordt een steklengte van ongeveer 20-25 cm aangeraden. Ook dient men te zien dat er voldoende ogen op deze stek aanwezig zijn.

Bij braam zullen we in dit project vermeerderen via afleggers van bestaande braamstruiken. Deze kunnen vanaf het najaar vast geprikt worden op de grond en bedenkt met een laag compost, zodat er het jaar nadien scheuten gevormd worden. Daarnaast is het vermeerderen via scheutstekken ook een vaak gebruikte techniek, maar deze vereist wel wat ervaring en apparatuur om de klimatologische omstandigheden goed te controleren. 

Het onderzoek naar het vermeerderen en de opkweek zal uitgevoerd worden op Proefcentrum Pamel, bij biologische telers met moedermateriaal en bij een plantenvermeerderaar. Het uittesten van het potentieel van de opgekweekte planten door middel van opbrengstbepalingen zal niet kunnen plaatsvinden tijdens het tweejarig durende project. Rode bessen en bramen geven pas een voldoende (om een goede vergelijking te kunnen maken) productie vanaf het derde (en soms pas later) groeiseizoen. Er wordt wel beoogd om als einddoel biologisch plantgoed op Proefcentrum aan te planten evenals bij telers. Zodoende over de volgende groeiseizoenen heen eventueel verdere verschillen te kunnen waarnemen, buiten het project weliswaar. 

Verder zullen eveneens volgende factoren beoordeeld worden:

• Groei (lengte en dikte van de hoofdtakken bij rode bes, lengte en dikte van de canes bij braam)
• Vorming van nieuwe scheuten (rode bes) en canes (braam)
• Uitval/slagingspercentage
• Wortelvolume in de pot
• Ziektegevoeligheid

Foto 2: Vermeerdering via scheutstek.

Tijdens het eerste projectjaar waren, door de overvloedige regen en koudere temperaturen, de omstandigheden niet altijd optimaal. Dit leidde tot minder groei dan verhoopt, waardoor er deze winter iets minder plantgoed dan voorzien verdeeld zal worden. Enkel het plantgoed van voldoende kwaliteit zaI worden uitgeleverd. Het komende jaar zal het plantgoed dat dit jaar niet kon worden uitgeleverd, verder worden opgekweekt om volgende winter te kunnen verdelen.

Meer info?
Bram De Keyzer, Onderzoeker Proefcentrum Pamel
bram.dekeyzer@vlaamsbrabant.be
0475/63.87.22