Het Europese SOLMACC project wil landbouwpraktijken met een positieve impact op het klimaat promoten. Twaalf demonstratiebedrijven in Duitsland, Italië en Zweden hebben hun teelttechnieken aangepast om klimaatvriendelijke praktijken te implementeren. Naast onderzoek en kennisuitwisseling hebben de projectpartners ook aanbevelingen geformuleerd richting beleid. Eerder dit jaar stelden ze hun resultaten voor in Brussel. 

IFOAM EU, AIAB, Bioland, Ekolantbruk en FiBL hebben binnen dit project de krachten gebundeld. De focus lag op  verschillende klimatologische regio’s en bedrijfstypes waarbinnen klimaatwinst kan geboekt worden. Van de bevindingen doorheen het project werd telkens een filmpje gemaakt:

• Het optimaliseren van de nutriëntenkringloop
• Het optimaliseren van de gewasrotatie
• Het optimaliseren van de bodembewerking
• Agroforestry

Een set van deze teelttechnieken zijn gedurende vier jaar opgevolgd op de demobedrijven, om de impact op broeikasgasemissies en op bredere milieukundige en socio-economische aspecten te berekenen. Hieronder een paar wetenschappelijke bevindingen vanuit deze monitoring. 

Nutriëntenhuishouding 

Compostering van mest bleek een hele goede techniek om emissies te doen dalen in vergelijking met de opslag van niet-gecomposteerde mest. De toepassing van compost op het veld heeft bovendien een indirect positief effect op het klimaat door het verbeteren van de bodemstructuur. Composteren brengt minder hygiënische risico’s met zich mee ten aanzien van verse mest, voornamelijk van belang in de teelt van groenten en op grasland.

Gewasrotatie

Het introduceren van een optimalere gewasrotatie creëert een positieve impact indien het aandeel granen en vlinderbloemige voedergewassen verhoogd wordt tot 50% van de rotatie. Graan/vlinderbloemige voedergewas rotaties dragen bij tot het vastleggen van C in de bodem en helpen de landbouwers om hun bodemvruchtbaarheid te verhogen of te handhaven.  Op het Italiaans demonstratiebedrijf werden bijvoorbeeld vlinderbloemigen geïntroduceerd in de koepel om de bemesting te verminderen en het onkruid te onderdrukken. Ook het vervangen van maïs door soja is gunstig voor het klimaat. 

Bodembewerking optimaliseren

Het dieselverbruik verminderen is uiteraard één van de streefdoelen bij een overgang naar klimaatvriendelijke landbouw. Dit kan onder andere bereikt worden door minder diep te bewerken. Per centimeter diepte bespaar je 0,5 tot 1,5L/ha, wat helaas slechts een daling geeft van 0,22 tot 0,67 kg CO2 equivalenten per ha. Het vervangen van ploeg door cultivator of om de twee jaar ploegen in plaats van jaarlijks zijn ook goede opties. Niet kerende grondbewerking bespaart 125 kg CO2 eq per ha.  Algemeen bleef de impact van deze toegepaste technieken dus relatief beperkt.

Agroforestry en landschapselementen

Hieronder worden verschillende praktijken opgenomen van bufferstroken, strokenteelt, tot boslandbouw De onderzoekers merken een duidelijke koolstofaccummulatie in bomen en hagen, maar ook in de bodem. Ze vragen om meer onderzoek naar de impact en mogelijkheden van agroforestry systemen om CO2 vast te legen verder te kwantificeren.

Economische impact

Naar gewasopbrengst toe bleek compostering positief uit te pakken. Verminderde bodembewerking gaf in sommige gevallen een kleine opbrengstdaling (o.a. door een hogere onkruiddruk), maar in andere gevallen bleef de opbrengst gelijk. De operationele kosten op de demonstratiebedrijven bleven gelijk of daalden zelfs. Bij introductie van agroforestry werd een hogere arbeidskost geregistreerd, terwijl bij verminderde bodembewerking de arbeidskost daalde. 

Beleidsaanbevelingen

Betrokkenen in het project benadrukken dat een gecombineerde toepassing van de voorgestelde teelttechnieken zeker verder potentieel heeft in de verdere vermindering van de klimaatsimpact door landbouw. Een optimale combinatie van de voorgestelde teelttechnieken, afhankelijk van de klimatologische regio waarin het bedrijf zich bevindt en het bedrijfstype, is echter belangrijk om een maximale impact op de reductie van emissies te realiseren.

De landbouwer kan dit echter niet alleen. Ook de consumenten zullen moeten geïnformeerd worden, want sommige kosten zullen toenemen en moeten betaald worden. Het verstrekken van informatie voor landbouwer en consument maar ook (financiële) ondersteuning vanuit het beleid is hiervoor gewenst. Een collaboratief project tussen onderzoekers en landbouwers zoals het SOLMACC project werd als zeer succesvol ervaren om het effect van maatregelen te demonstreren en de toepassing ervan te stimuleren.

Systeemgerichte benadering in het klimaatbeleid

Tijdens de studiedag in Brussel werd ook de mening van Bioforum-voorzitter Kurt Sannen gevraagd, tijdens een panelgesprek over het klimaatbeleid. Kurt benadrukte het belang van een systeemgerichte en bedrijfsspecifieke aanpak als het over klimaatvriendelijke landbouw gaat. Vaak wordt gefocust op 1 indicator, zoals CO2-uitstoot per kg productie, maar hierbij worden vaak voorbijgegaan aan een heel aantal factoren en relaties van het bedrijfssysteem. 

Meer info?

solmacc.eu
tereza.maarova@ifoam-eu.org