Op het proefbedrijf biologische landbouw van Inagro wordt sinds 2010 succesvol gewerkt met seizoensmatig vaste rijpaden. Na een verkenningsronde met een innovatiegroep van biologische telers in 2015, start het onderzoekscentrum een uniek pilootproject ‘meerjarig vaste rijpaden op breed spoor’ op het proefbedrijf biologische landbouw. Daarmee wil Inagro het concept van ‘Controlled Traffic Farming’ in Vlaanderen introduceren, aftoetsen en vormgeven.

Inagro volgt de ontwikkelingen omtrent ‘Controlled Traffic Farming’ al langer op de voet. De meerwaarde van vaste rijpaden is wetenschappelijk onderbouwd (zie bijlage), maar ook in de praktijk werpt het zijn vruchten af. Nu telers bevestiging hebben uit buitenlandse ervaringen en onderzoeksresultaten, rijzen er vragen bij de praktische toepasbaarheid in Vlaanderen. Het Vlaamse (biologische) landbouwlandschap heeft namelijk een kleinschalig en versnipperd karakter. Om te achterhalen hoe dat systeem uitpakt op kleinschalige akkers, start het proefbedrijf biologische landbouw van Inagro een uniek pilootproject ‘meerjarig vaste rijpaden op breed spoor’.

RTK-GPS en seizoensmatige rijpaden sinds 2010

De voorbije jaren deed Inagro ervaring op met niet-kerende grondbewerking. Een vruchtbare bodem kan enkel optimaal functioneren als ook de bodemstructuur top is. Bodemverdichting door de veelvuldige bewerkingen met (zware) tractoren is een van de grote bedreigingen. Vaste rijpaden bieden daarop een antwoord. Buitenlandse ervaringen geven bovendien aan dat het rijpadensysteem en niet-kerende grondbewerking elkaar kunnen versterken.

Op het proefbedrijf biologische landbouw van Inagro wordt sinds 2010 met seizoensmatige vaste sporen gewerkt. Zoals in de bijlage beschreven, levert dat een aantoonbare meerwaarde op voor de bodemkwaliteit en de gewasopbrengst. De teelten staan nu homogener dan voorheen. Het gebruik van RTK-GPS krijgt alvast navolging op meerdere biologische bedrijven in Vlaanderen.

Inspiratie halen bij de noorderburen

Om het pilootproject met meerjarige vaste rijpaden concreet vorm te geven, trok Inagro in juni 2015 met een innovatiegroep van Vlaamse biologische telers naar Nederland. Daar is het vaste rijpadensysteem namelijk al een vaste waarde op veel biologische akkerbouw- en groentebedrijven. Het bezoek leverde zowel bevestiging van het concept op als praktische tips voor de aanpak en voor de ombouw van de tractoren en het machinepark.

De groep bezocht verschillende biologische akkerbouwbedrijven die pionieren met vaste rijpaden op breed spoor. Landbouwers sturen de tractoren ieder jaar en voor alle werkzaamheden op hetzelfde spoor via RTK-GPS-besturing. Daarbij zijn verschillende varianten mogelijk. Zo werken veel Nederlandse biologische akkerbouwbedrijven met een verbreed spoor van 3,20 m. Dat laat toe om de courante machines op het landbouwbedrijf aan te houden. Bovendien past het binnen de wegcode voor uitzonderlijk vervoer (max. 3,50 m). Op het bed zijn verschillende rijafstanden mogelijk, zonder dat de wielen van de tractor versteld moeten worden.

Aankoop van een breed spoortractor en voorbereidingen op het veld

Na het bezoek aan Nederland besloot Inagro de praktische aanpak te starten op het proefbedrijf biologische landbouw. Daarvoor moesten een aantal voorbereidingen gebeuren. Tijdens de winterperiode deden medewerkers van de afdeling biologische productie de nodige voorbereidingen op het veld. Alle percelen werden uitgetekend in rijpaden van 3 m en voorzien van de nodige oogst- en spuitgangen. In tegenstelling tot de verwachtingen, waren de paaltjes en andere permanente voorzieningen in het veld niet storend.

Daarnaast kocht het proefcentrum een nieuwe tractor aan, aangepast naar breed spoor, maar verder zoveel mogelijk uitgaand van de bestaande mechanisatie. Rekening houdend met de hoeveelheid aan teelten, eigen mechanisatie en loonwerk en vier rijen met een rijafstand van 70 cm is de gewenste spoorbreedte 3 meter.

Hoewel de nieuwe tractor niet breder spoort dan veel hedendaagse combinaties, bleek al snel dat hij niet zomaar de weg op mag. Een breedtevergunning en bijhorende signalisatie tot 3,50 m blijken niet voldoende. De ombouw naar breed spoor wordt namelijk gezien als een ingrijpende verandering die niet gehomologeerd is. Dat geldt ook voor de verzekering. De tractor inschrijven als zelfrijdend voertuig en de nodige bijkomende administratie verwerken, biedt daarvoor een oplossing. Wie dus met aanpaste tractoren aan de slag wil, houdt daar best rekening mee. Vraag daarbij raad aan het mechanisatiebedrijf.

 

Performantere proefveldwerking van start…

Het rijpadensysteem maakt een performantere proefveldwerking mogelijk. Zo wordt de verstorende impact van de tractorsporen bij voorafgaande bodembewerkingen tot een absoluut minimum beperkt. Bovendien moet de bedrijfsleider geen rekening houden met ploegvoor bij combinatie van het vaste rijpadensysteem met niet-kerende grondbewerking. Daardoor kan elk ‘rijpad’ als een onafhankelijk proefperceel worden benut en zijn er ook ruimtelijk meer vrijheidsgraden. Ten slotte zijn smallere proefplots mogelijk bij (meerjarige) proefopzetten en moeten de proefveldmedewerkers ook minder rekening houden met randeffecten aangezien er bij de bodembewerkingen enkel grondverplaatsing is in de lengterichting.

Half april, net voor de start van het nieuwe seizoen, nam Inagro de aangepaste tractor in gebruik. De stalmest werd enkel op het bed uitgereden en niet over de sporen. Bovendien werden ook de oogstgangen gemeden. Zo komt de mest enkel waar de planten groeien. Na een niet-kerende diepe grondbewerking zijn de eerste bloemkolen in kaarsrechte rijen geplant. In het bed is geen enkel spoor te bespeuren…

 

Biovelddag 30 juni 17.30 u

Naar jaarlijkse gewoonte organiseert Inagro eind juni een biovelddag op het proefbedrijf biologische landbouw. Het is een vaste afspraak voor biologische telers, geïnteresseerde biologische telers en stakeholders. Dit jaar vormt de velddag een ideale gelegenheid voor een eerste evaluatie van niet nieuwe rijpadensysteem. Geïnteresseerden zijn zeker welkom.