Op korte termijn een verdrievoudiging van het areaal duurzaam geteelde quinoa voor de lokale (Vlaamse) markt. Dat is het doel van Quinoa Lokaal of kortweg QUILO, een nieuw project waarin de onderzoekscentra ILVO, Inagro en Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant de krachten bundelen met een 20-tal pionier- en kandidaat-telers, toeleveranciers en potentiële afnemers. 

De vraag naar quinoa in Vlaanderen groeit, omwille van de trend naar eiwitdiversificatie en doelgroepenvoeding (glutenvrij, suikerarm). Momenteel wordt het gros van de quinoa in Vlaanderen ingevoerd vanuit Zuid-Amerika. Het areaal lokale quinoa bedraagt slechts 50 hectare. Dat moet dus opgeschaald worden. 

Een haalbare kaart, want de afgelopen 5 jaar werd al veel werk verzet om van quinoa een potentiële nieuwe Vlaamse teelt te maken. Coördinator Gerda Cnops (ILVO): “In QUILO zetten we de laatste puntjes op de i. We verfijnen de teelttechniek en rassenkeuze, maar zetten daarnaast vooral in op kennisdeling met telers en ketenopbouw.”  

Eiwitrijk gewas met groen imago

Quinoa is een eiwitrijk pseudograan met interessante nutritionele kenmerken dat bijzonder in trek is bij consumenten. Het bevat alle essentiële aminozuren in de juiste verhouding die bovendien goed opneembaar zijn door de mens. Dat biedt perspectieven in het kader van eiwitdiversificatie. Verder heeft quinoa een hoger mineralengehalte dan tarwe, rijst of maïs en bevat het verschillende vitamines, voedingsvezels en flavonoïden (antioxidanten). Daarom wordt het o.a. gebruikt in voeding voor astronauten en ouderen. Daarenboven is het glutenvrij en heeft het een lage glycemische index, waardoor het ook past binnen een glutenvrij en suikerarm dieet. 

Tot slot is quinoa bij consumenten in trek omdat het een duurzaam gewas is mét groen imago. Het behoeft geen of weinig gewasbescherming, put de bodem niet uit en past in een ruimere teeltrotatie, bv. als volggewas na maïs. Alleen wordt het gros van de quinoa die vandaag in de winkelrekken ligt, ingevoerd vanuit Zuid-Amerika. 

Haalbare teelt, vraag stijgt

Het Vlaams Quinoa Platform (ILVO, Inagro, Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant, HOGent, UGent, PCG en het Departement Landbouw en Visserij) startte daarom 5 jaar geleden onderzoek op naar de haalbaarheid van de teelt in onze klimaatomstandigheden. Met succes, want intussen weten we dat de middelvroege rassen een goede opbrengst met interessant eiwitgehalte opleveren. 

QUILO-coördinator Gerda Cnops (ILVO): “Het quinoa-areaal in Vlaanderen is vandaag nog beperkt, maar de interesse vanuit de horeca, catering en voedingsindustrie groeit. Niet alleen in de zaden op zich als alternatief voor bv. rijst, maar ook in de zaden als ingrediënt in vleesvervangers, ontbijtgranen en bier, en in het quinoameel voor brood, pasta, koekjes, enz. Ook telers die op zoek zijn naar nieuwe gewassen, zien hier toekomst in. In Vlaanderen realiseren we opbrengsten tot 3 ton per hectare, die we in QUILO proberen op te trekken door verder te zoeken naar de meest geschikte rassen voor ons klimaat, de juiste bemesting, plantdichtheid en mechanische onkruidbestrijding.” 

Kennis delen en ketens opbouwen

Naast de 3 betrokken onderzoekscentra gaat een lerend netwerk van landbouwers (bio en gangbaar) de komende 4 jaar met de teelt aan de slag. Daarbij wordt maximaal ingezet op kennisdeling via teeltdemo’s, openvelddagen en een ‘Quilopedia’ kennisbank – genoemd naar het bekende Wikipedia – waar de landbouwers alle praktische teeltinfo kunnen terugvinden. Om de uitrol in Vlaanderen verder te stimuleren, wordt bovendien onderzocht onder welke voorwaarden quinoa een rendabele teelt kan worden. Door ook het bedrijfsleven bij dit project te betrekken – zaadbedrijven, machineconstructeurs, voedingsindustrie, retail, enz. – hopen de onderzoekers tot slot de ontwikkeling van lokale ketens voor toelevering, verpakking, sortering, verwerking en afzet te bevorderen. 

Gerda Cnops: “De verwachtingen zijn hooggespannen. Tegen het einde van het project (2024) mikken we op een areaaltoename van 50 tot 150 ha en concrete stappen richting na-oogsttechnologie en uitbouw van lokale ketens. Tijdens de eerste ontmoeting tussen onderzoekers, telers en de betrokken bedrijven afgelopen maand was het enthousiasme in elk geval groot.”

Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits: “Innovatie is ook in onze landbouwsector van groot belang. Onze onderzoekscentra slaan daarvoor de handen in elkaar, samen met onze landbouwers en het bedrijfsleven. De teelt van nieuwe producten zoals quinoa kan door samenwerking nieuwe mogelijkheden bieden. Vlaanderen voorziet via het Agentschap Innoveren en Ondernemen ruim een half miljoen euro steun voor dit project QUILO.”

Meer info?
Gerda Cnops, onderzoeker en coördinator QUILO (ILVO): gerda.cnops@ilvo.vlaanderen.be 
Greet Tavernier, onderzoeker (ILVO): greet.tavernier@ilvo.vlaanderen.be
Thijs Vanden Nest, onderzoeker (ILVO): thijs.vandennest@ilvo.vlaanderen.be 
Kevin De Ceuleners, onderzoeker bio (Inagro): kevin.deceuleners@inagro.be
Wim Fobelets: onderzoeker (Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant): wim.fobelets@vlaamsbrabant.be