Een toastingsproces kan voordelen bieden voor de eiwitkwaliteit van peulvruchten. Zo ook voor veldbonen. Het zorgt er namelijk voor dat het eiwit in de veldboon bestendiger wordt, waardoor een groter percentage eiwit onafgebroken de pens passeert en verderop in de darm ter beschikking komt. Dit resulteert in een hoger aandeel darmverteerbaar eiwit (DVE) in het rantsoen. Biologische boeren hebben momenteel echter weinig opties wanneer ze hun veldbonenopbrengst graag willen toasten omdat veel processen gangbaar zijn. Binnen de operationele groep (OG) ‘ToastKanLokaal’ gaan we daarom samen opzoek naar alternatieven. 

Zoektocht naar een duurzaam alternatief

Tot op heden werd er steeds met een Franse mobiele toastinstallatie gewerkt. Deze toaster wordt al enkele jaren vanuit Frankrijk naar Vlaanderen gebracht zodat bioboeren toch de kans krijgen hun veldbonenopbrengst te verwerken. Ook dit jaar was hij weer van de partij. Hoewel deze praktijk reeds enkele jaren wordt toegepast, is het geen duurzame oplossing en lopen transportkosten hoog op. Een eigen mobiele toastinstallatie zou dus een oplossing kunnen bieden: zo heb je het proces volledig zelf in handen en bepaal je wanneer, hoeveel en met welke parameters je gaat toasten.

Binnen dit project bekijken we verschillende types toasters die hiervoor geschikt kunnen zijn.

Eisen waaraan een eigen installatie moet voldoen

In groep bespraken we aan welke eisen een eigen toastinstallatie zou moeten voldoen. Volgens de landbouwers in onze projectgroep is het belangrijk om bij de selectie aandacht te besteden aan:

• De verwerkingscapaciteit van de machine (aantal kg veldbonen dat er per uur verwerkt kan worden)
• De mogelijkheid om zelfstandig en veilig te draaien zonder toezicht
• Het temperatuurbereik van de machine
• De mogelijkheid om de doorstroomsnelheid aan te aanpassen
• Energiebron waarmee de machine draait en het verbruik ervan
• Of restwarmte al dan niet gerecupereerd kan worden

Marktonderzoek schuift verschillende mogelijke installaties naar voor

Uit een marktonderzoek kwamen verschillende mobiele installaties van verschillende fabrikanten naar voren die geschikt zouden kunnen zijn om op bedrijfsniveau in te zetten. Binnen het project zullen we deze toestellen beoordelen op bovenstaande eisen en vergelijken ze op energieverbruik, gebruiksgemak, kostenefficiëntie, en de kwaliteit van het eindproduct:

1. MecMar (T5) (Engeland)

   In Engeland zit er een verdeler (McArthur BDC) van MecMar toestellen , een van oorsprong Italiaans merk. De MecMar T5 is een toaster die op diesel werkt, en gelijkaardig is aan de Franse mobiele toastinstallatie. De T5 heeft een verwerkingscapaciteit van 400-600 kg per uur.

   https://www.mecmargroup.com/en/catalogo/roasters-3/t-en/model-t5-65
   https://mcarthurbdc.co.uk/product/mecmar-roasters

2. MecMar (TX02) (Engeland)
   Naast bovengenoemd dieseltoestel heeft McArthurBDC eveneens een elektrische toaster in proefopstelling ter beschikking. De MecMar TX02 met een verwerkingscapaciteit van 150-200 kg/u. Deze machine is compacter, weegt minder en bevat een koelcompartiment waarbij de restwarmte wordt gerecupereerd.

   https://www.mecmargroup.com/en/catalogo/electric_roasters-4/model-tx2-72
   https://mcarthurbdc.co.uk/product/mecmar-roasters

3. EST sojatoaster (EcoToast series) (Oostenrijk)
   Het bedrijf EST in Oostenrijk specialiseert zich in compacte toasters ontworpen voor het toasten van sojabonen. Deze toasters kunnen eveneens ingezet worden voor het (elektrisch) toasten van veldbonen. Het EcoToast assortiment varieert in verwerkingcapaciteit, en loopt van 100 kg tot 1000 kg per uur. 

   https://sojatoaster.com/products/ecotoast/

4. OelPresse (KKT-R series) (Duitsland)

   Gelijkaardig aan de EcoToaster, is de sojatoaster van Oelpresse. Een Duits bedrijf gespecialiseerd in olie persen. Zij hebben drie gelijkaardige types toasters op de markt, met een verwerkingscapaciteit gaande van 100 kg/u tot 300 kg/u.

   https://cms.oelpresse.de/en/soy-toaster/

5. RedJacket (1044) (Nederland)
   Eén van de deelnemende landbouwers woont in Nederland, en heeft zelf een mobiele toastinstallatie ter beschikking van het type RedJacket. Dit type toaster is afkomstig van een Canadese constructeur. Binnen het project zullen we de Nederlandse machine mee in de vergelijking opnemen. Deze boerderij gebruikt het type 1044. Deze toaster werkt op elektriciteit, bevat een data logger en je kan alles digitaal instellen. Dit type heeft een verwerkingscapaciteit van 68 kg veldbonen per uur.

   https://www.redjacketroasters.com/roasters

Eerste bedrijfsbezoek vond plaats in Engeland

Er werd deze zomer reeds een bezoek gebracht aan de verdeler van MecMar in Engeland (McArthur BDC), waar we beide toestellen alvast demonstratief aan het werk konden zien. 

In de loop van 2025 worden ook de andere toestellen en fabrikanten bezocht en geëvalueerd.

Deze Engelse partners zijn betrokken in een zeer gelijkaardig project (NCS-project) waarin ze op zoek zijn naar antwoorden op dezelfde onderzoeksvragen die ons evenzeer bezig houden. We vonden alvast een zeer fijne samenwerking, en bekwamen onze eerste testresultaten.

Eerste testen met kleinschalige installatie tonen forse DVE-stijgingen aan

Het vinden van een mobiele toastinstallatie is een eerste stap, maar op welke instellingen je die vervolgens best gebruikt om een optimaal resultaat te verkrijgen, is natuurlijk nog een andere vraag. 

Samen met onze Engelse partners probeerden we daar alvast een antwoord op te vinden. Zowel met het diesel toestel als met de elektrische variant werd er getoast aan verschillende temperaturen en verschillende doorlooptijden. In totaal werden er 5 verschillende batchen getoast met de diesel installatie en 3 met de elektrische installatie. Deze getoaste producten werden op ILVO onderworpen aan pensincubaties door middel van gefistuleerde koeien, gevolgd door een labo-analyse om het percentage bestendig ruw eiwit (%BRE) te bepalen (het eiwit dat de pens passeert, en vervolgens in de darm beschikbaar komt). Hetzelfde werd gedaan voor het percentage bestendig zetmeel.

De resultaten hiervan staan in onderstaande tabel weergegeven.

Beste resultaat met extreemste parameters

De beste stijging in %BRE werd bekomen met het dieseltoestel door te toasten aan 40 hertz (traagste toerental/langste verblijftijd) en 225°C. Deze parameters stelden ons in staat om het percentage bestendig RE op te krikken van 21,8% naar 42,4%, wat een stijging van ruim 20% betekent.

Met de elektrische variant werd er een %BRE van 36,6% behaald, een stijging van ca. 15%. Net als bij het dieseltoestel, werden ook deze resultaten bekomen door te toasten aan de meest extreme parameters (hoogste temperatuur en langste doorlooptijd).

Kleur zegt weinig over eiwitbestendigheid

Bij de elektrisch getoaste bonen (foto links) zagen we weinig tot geen wijzigingen in kleur en structuur. Bij het dieseltoestel daarentegen, leidde de extreemste instellingen tot zwart geblakerde bonen (foto rechts). Opvallend was wel dat deze een groot percentage bestendig eiwit bevatten.

Deze stalen zullen eveneens onderworpen worden aan darmincubaties. Op die manier kunnen we controleren of het aandeel ruw eiwit dat de pens passeert ook effectief in de darm opgenomen wordt.