Het eerste grootschalige agro-ecologisch proefplatform in Vlaanderen werd eind juli voorgesteld op het kasteeldomein van het Oost-Vlaamse Hansbeke. “Het kan niet anders dan dat dit onderzoekscentrum een zeer belangrijke troef zal worden in een versnelde kennisopbouw rond duurzame landbouwpraktijken,” klinkt het.

In maart 2020 sloten het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO), landbouwonderzoeker Alain Peeters (RHEA) en biolandbouwer Felix de Bousies (PHEA) een samenwerkingsovereenkomst om van het kasteeldomein van het Oost-Vlaamse Hansbeke (Deinze) een ‘agro-ecologische proefplatform’ te maken. De theoretische principes van agro-ecologie worden er in de dagdagelijkse praktijk gebracht en vervolgens gedeeld in de hele landbouwsector. 

Leerrijk voor veel doelgroepen

Het Proefplatform Agro-Ecologie zal expertise genereren voor meerdere soorten vakmensen. In eerste instantie landbouwers, maar ook landbouwadviseurs, loonwerkers, machinebouwers, technologiebedrijven, bedrijven actief in gewasbescherming en veredeling.

Met de gegeven teeltrotaties komen vooral akkerbouwers en veehouders aan hun trekken, maar het gehanteerde systeem van wisselbouw kan ook de interesse wekken van groentelers, zeker wanneer deze samenwerken met akkerbouwers of veehouders. “Qua landbouwers beperkt de doelgroep zich niet expliciet tot de biologische telers”, klinkt het. “Ook heel wat conventionele landbouwers tonen een groeiende interesse in het realiseren van bovenstaande ambitielijnen, die overeenstemmen met de door Europa voorgestelde ‘Farm to Fork’ strategie.”

Eerste grote onderzoekslijnen

De landbouwgronden zijn deel van het kasteeldomein van Hansbeke. Sinds 2017 neemt bio-teler Felix Bousies de gronden zelf in exploitatie, op het moment dat pachtovereenkomsten aflopen. Er zijn intussen heel wat kleine landschapselementen en houtige perceelsranden aangelegd. Het bedrijf streeft ernaar om een kwart van de oppervlakte in blijvend grasland te leggen en de rest in akkerbouw-wisselteelt. “Ik informeer mij al jaren over een agro-ecologische aanpak. Ons project heeft de ambitie om én duurzaam én rendabel te zijn. Ik zal, als jonge boer veel kunnen opsteken van de veldproeven en de experts die in Hansbeke actief zullen zijn.”

Naast het ILVO en PHAE, het bedrijf van Felix Bousies, is ook RHEA mee in het project gestapt. RHEA (natural Resources Human Environment & Agronomy) is een autonoom Belgisch onderzoeksbureau gespecialiseerd in agronomie, biodiversiteit, plattelandsontwikkeling en ecosysteembeheer. Oprichter is Alain Peeters, tot 2007 landbouwprof aan de Université de Louvain in Louvain-la-Neuve, gespecialiseerd in grasland en productiesystemen in gematigde en tropische gebieden. “Wij hebben expertise in werken met proefboerderijen en het begeleiden van een hele-boerderij-transformatie-aanpak (holistische en participatieve aanpak). Ook in Hansbeke is de basisformule van de agro-ecologische kennisopbouw belangrijk: boer en onderzoeker samen, met de voeten op de grond. Dit garandeert validatie van onze theoretische inzichten.”

Over de eerste grote onderzoekslijnen zijn de drie partners het ondertussen eens: bodemkwaliteit, boerderijcompost produceren via een nieuw samenwerkingsconcept, een systeem van niet-kerende bodembewerking dat de natuurlijke gelaagdheid van de bodem respecteert en inzetten op mengculturen, wisselbouw, eiwitrijke en atypische gewassen.

Ambities op langere termijn

Maar ook de ambities op iets langere termijn zijn niet min. Zo wil het Agro-Ecologie Platform deelnemen aan het Horizon2020 project Agrimix, dat focust op de toename van gemengdheid op landbouwbedrijven door een integratie van plantaardige en dierlijke productie, inclusief de 'boomcomponent’. Nog op het verlanglijstje: een component pluimveehouderij met buitenloop (leghennen), de aansluiting van PHAE bij het DACOM veldregistratiesysteem en het big bodemdata systeem van ILVO, nagaan wat het effect is van zogenaamde compostthee voor vloeibare zaadcoating en als nutriënt voor groeiende planten en verder onderzoek naar bodemcompactie en koolstofopbouw in de bodem.

“De lijst van concrete eerste proefnemingen en concrete plannen voor het Agro-ecologisch Proefplatform is dermate groot dat er sprake is van een vliegende start”, klinkt het enthousiast.

Bron: Vilt, ILVO, Bioforum

Foto ILVO: V.l.n.r.: Alain Peeters, Felix de Bousies en Joris Relaes (ILVO)