In verwarmde kassen is de meest rendabele opstelling een rotatie met volgende gewassen in combinatie: tomaat, komkommer, paprika en/of aubergine. Deze gewassen zijn echter bijna allen van dezelfde familie en op elk van deze gewassen kunnen wortelknobbelaaltjes zich voortplanten en/of overleven. Om die reden is het van uiterst belang een zo resistent mogelijke onderstam te gebruiken. Tevens gaan onderstammen bij tomaat een invloed hebben op de productie en uniformiteit van de vruchten. Aan de hand van een onderstammenproef werd nagegaan welke onderstammen voor tomaat er op dit ogenblik beschikbaar zijn.

2013
Er werden 8 onderstammen opgenomen in proef. Op elk van deze onderstammen werd hetzelfde ras, Kanavaro (Vitalis), geënt. De proef werd aangelegd in 4 herhalingen. Op 13 december 2012 werd er gezaaid, om vervolgens te planten op 1 februari 2013 met een dichtheid van 2,38 planten/m². Na de vijfde tros werd een stengeldichtheid aangehouden van 3,3 stengels/m². De oogst van de tomaten ving aan op 13 maart.

Resultaten en bespreking
Er konden geen al te grote verschillen waargenomen worden tussen de verschillende onderstammen. Noch in de productiegegevens, noch in de vruchtbeoordelingen konden statistische verschillen opgemerkt worden. Bij gewas- en wortelbeoordeling was dit slechts beperkt.

Tabel: opbrengst, vrucht en wortelbeoordelingen onderstamproef tomaat

Brigeor (Gautier) had een gemiddelde productie en vruchtgewicht. Het gewas was lichtjes langer dan vele andere rassen maar vertoonde geen extremiteiten. Ook voor de vrucht- en wortelbeoordeling scoorde dit ras gemiddeld.

E 28.33465 (Vitalis) behaalde de laagste opbrengst, maar het verschil is verwaarloosbaar. Ook het vruchtgewicht was gemiddeld. Er konden geen extremiteiten terug gevonden worden tijdens gewas-, vrucht- en wortelbeoordeling.

Estamino (Vitalis) bracht gemiddeld op. De vruchten hadden een trend iets lichter te zijn. Estamino was licht gevoelig voor verbranding en echte meeldauw. Het ras was dan weer het meest opgewassen tegen de felle botrytisaantasting die in het najaar plaatsvond. Tijdens de vruchtbeoordeling scoorde dit ras over de ganse lijn gemiddeld. Estamino had veel haarwortels en tevens een behoorlijke wortelmassa. Het aandeel wortelknobbelaaltjes was echter ook niet verwaarloosbaar.

Kaiser (Rijk Zwaan) produceerde gemiddeld en had een iets zwaarder vruchtgewicht. De meetgegevens betreffende lengte gewas en troszetting lagen dicht bij het gemiddelde. Het gewas leek gevoelig voor botrytis; overige gewas- en vrucht- en wortelkenmerken scoorden gemiddeld.

Kingkong (Rijk Zwaan) behaalde een opbrengst die licht hoger was dan het gemiddelde. Het vruchtgewicht was vergelijkbaar met vele andere rassen. Tijdens de gewasbeoordeling konden geen extremen opgemerkt worden. Dit was eveneens het geval bij de vrucht- en wortelbeoordeling.

Maxifort (De Ruiter) scoorde naar productie gemiddeld. Ook het vruchtgewicht was gemiddeld. Deze planten hadden de kortste eindlengte, hoewel er geen statistisch verschil kon aangetoond worden. Andere gewasbeoordelingen vertoonden geen extremen, enkel naar gevoeligheid voor botrytis vertoonde Maxifort een heel lichte positieve trend. Het is echter te vroeg om hier duidelijke conclusies uit te trekken. Het ras scoorde eveneens gemiddeld tijdens de vrucht- en wortelbeoordeling.

Multifort (De Ruiter) had de zwaarste vruchten, hoewel de verschillen tussen de onderstammen onderling miniem waren. De opbrengst was gemiddeld tot goed. Aan het einde van de teelt had deze onderstam een troszetting van 27,4 trossen, wat net iets hoger was dan gemiddeld. Verder waren er geen typerende gewas-, noch vruchtkenmerken bij deze onderstam. Multifort had de laagste wortelindex, wat weergeeft dat de aantasting van wortelknobbelaaltjes het geringst was. Ook hier zijn de verschillen tussen de onderstammen echter gering. Er was een behoorlijke wortelmassa met haarworteltjes aanwezig.

Protector (Clause Tezier) had een gemiddeld tot goede opbrengst. Ook het vruchtgewicht was gemiddeld. De plant had aan het einde van de teelt een behoorlijke lengte, wat duidt op iets meer onderhoudswerk. Maar ook hier zijn de verschillen verwaarloosbaar. De vruchtzetting ging net iets vlotter dan gemiddeld en ook tegen verbranding was de plant vrij goed opgewassen. Tijdens de vruchtbeoordeling konden geen extremen opgemerkt worden. De wortelmassa en zeker de haarwortels vertoonden een licht negatieve trend.

2014
In 2014 werd de proefopstelling herhaald in dezelfde kas. Dit is geen goede praktijk in de biologische teelt. Toch werd voor deze opstelling gekozen zodat de effecten van de verschillende onderstammen sneller tot uiting zouden kunnen komen. De beste onderstammen werden behouden in de kas, de overige werden vervangen door nieuwe die de zaadhuizen aanleverden. De proef is op dit ogenblik nog lopende. Het ras dat dit jaar gekozen werd is Cappricia (Rijk Zwaan). In tegenstelling tot vorig jaar, hebben we dit jaar te kampen met zware Cladosporiumaantasting. Voorlopig zijn er geen duidelijke vrucht- en gewasverschillen op te merken tijdens de beoordelingen. Brigeor (Gautier) en Multifor (De Ruiter) geven voorlopig een positieve trend naar productie. Kaiser (Rijk Zwaan) en Emperador (Rijk Zwaan) scoren voorlopig ook beter dan gemiddeld. De nieuw opgenomen onderstam RS 3546 (Uniseeds) voldoet niet. Deze onderstam blijft achter in productie en heeft een laag vruchtgewicht. Het gewas staat er schraal bij en de vruchtkwaliteit is algemeen minder. Doordat deze proef nog lopende is, dient er nog een wortelbeoordeling te gebeuren aan het einde van de teelt.

Besluit
Enkel RS 3546 (Uniseeds) voldoet niet. De overige onderstammen zijn aan elkaar gewaagd. Zowel in opbrengst, gewas-, vrucht- en wortelbeoordelingen waren weinig statistische verschillen op te merken. Elke onderstam heeft zo zijn eigen lichte nadelen en lichte voordelen ten opzichte van een andere onderstam.

Samenwerking
Provincie Oost-Vlaanderen en Vlaamse overheid, Dep. Landbouw en Visserij, Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling.

Meer info?
Justine Dewitte (PCG)
TEL: 09 381 86 86
E-mail: justine@pcgroenteteelt.be