Op 13/06/2017 organiseerde het consortium ‘Agroforestry in Vlaanderen’ in Zepperen (Sint-Truiden) een infoavond omtrent agroforestry. 

De infoavond avond startte met een introductie over agroforestry. De effecten op zowel korte als lange termijn werden uitgelegd. Agroforestry of boslandbouw is de gecombineerde teelt van landbouwgewassen/dieren en houtachtige gewassen op eenzelfde perceel. Eigenlijk is het een nieuwe benaming voor een eeuwenoud landgebruik (denk bv. aan populierenweides en hoogstamfruitboomgaarden). Hét voordeel van agroforestry is een hogere totale biomassaproductie ten opzichte van een enkelvoudige, zuivere teelt. Naast een hogere productiviteit, resulteert agroforestry ook in een diversiteit aan producten en diensten, en heeft het een positieve invloed op biodiversiteit en tal van andere belangrijke ecosysteemdiensten (koolstofopslag, verhogen van bodemvruchtbaarheid, vermijden van erosie en nutriëntenuitspoeling, aantrekken van nuttige organismen voor bestuiving en natuurlijke plaagcontrole, landschappelijke waarde,…). In het algemeen zou agroforestry bijgevolg ook kunnen bijdragen aan een landbouw die weerbaarder is tegen de invloed van klimaatverandering. Op bedrijfsniveau kan agroforestry bijdragen aan een hogere veerkracht van landbouwbedrijven, omwille van de verbreding aan bedrijfsactiviteiten, diversificatie van productie, en differentiatie ten opzichte van andere bedrijven.

Na de introductie, werd een bezoek gebracht aan de Natlandhoeve, waar Jos De Clercq tracht om NATuur en LANDbouw samen te brengen. De Natlandhoeve is een biologisch gemengd bedrijf, waar zowel vleesvee als akkerbouw en fruit geproduceerd worden. Zijn Limousin-runderen vormen echter de basis van zijn bedrijf. Hiervoor gebruikt Jos alle mogelijke varianten van gras, van goede kwaliteit tot minderwaardige, ook hooi uit natuurgebied. Het vlees wordt rechtstreeks aan de consument verkocht. Voor het graan werkt Jos samen met een collega-landbouwer: de gronden en machines worden gemeenschappelijk gebruikt, waardoor een veel ruimere teeltrotatie mogelijk is. In 1995 plantte Jos zijn eerste hoogstamfruitboomgaard aan. Agroforestry is hier dus niets nieuws, aangezien het ook van oudsher een heel gangbare praktijk was in deze streek. De hoogstamboomgaarden dienden voor fruitproductie en daaronder graasde het vee. Vandaag wordt de huisboomgaard ook nog gebruikt voor het grazen van vee. Het fruit dat Jos oogst wordt deels gebruikt voor eigen consumptie en deels voor verkoop.

In 2014 startte Jos met een tweede perceel agroforestry, en plantte hij in totaal 60 bomen aan op één van zijn graasweides: 20 kastanjes en 40 notenbomen. Voor beide soorten opteerde hij voor geënte veredelde bomen met als reden vruchtproductie op jonge leeftijd en betere kwaliteit van de vruchten. Hij koos voor 3 verschillende variëteiten van notelaars. De reden hiervoor was meervoudig: door de keuze voor een mix wordt het risico gespreid zowel qua eventuele ziektes als wat betreft minder productieve soorten. Eveneens was de keuze van verschillende soorten belangrijk voor een goede bestuiving. Jos plantte de bomen vrij laat in het voorjaar (maart-april), maar omwille van het moeilijk aanslaan van de bomen raadt hij aan om de bomen zeker voor nieuwjaar te planten en met niet te groot plantgoed te starten. Bij voorkeur worden de bomen op de boomkwekerij jaarlijks ondersneden. Dit proces zorgt ervoor dat de bomen zich sneller kunnen ontwikkelen op hun nieuwe standplaats.

Aansluitend op het terreinbezoek, werd het VLAIO-project ‘Agroforestry in Vlaanderen’ toegelicht. Binnen dit project wordt er enerzijds rond kennisopbouw betreffende agroforestry gewerkt, anderzijds wordt er ook begeleiding voorzien voor al wie van vragen heeft rond agroforestry en hiermee van start wil gaan. Ook worden er studiedagen en excursie georganiseerd: de volgende excursie is gepland in september 2017 naar Engeland; meer info hierover in de volgende agroforestry-nieuwsbrief. Alle info over het project kan u terugvinden op www.agroforestryvlaanderen.be. 

De geïnteresseerden kregen via de presentatie van Lieve Borremans inzicht in de drempels waarmee landbouwers te maken krijgen. Door deze nieuwe landbouwmethode is er bij de verschillende agroforestry-stakeholders nog een groot gebrek aan kennis. Projecten zoals deze (Agroforestry Vlaanderen) en AFINET bieden een mogelijkheid om de kennis die er is te verzamelen en aan te bieden aan deze partners. De wisselende regelgeving maakt het niet gemakkelijk om te kiezen voor lange termijn keuzes. De voordelen van agroforestry zijn dus dermate dat ze de veranderende regels overstijgen. Zo is er nog veel onduidelijkheid over de vermarkting van het hout, de vruchten of de noten. Deze moeten een weg vinden naar de consument. Die weg is voor startende landbouwers nog te vaak onduidelijk. Door het in kaart brengen van deze knelpunten kunnen we op termijn een oplossing bieden aan deze problemen.

Aan het einde van de infoavond kregen we van Tim Ghysels van het Departement Landbouw en Visserij meer duidelijkheid over de regelgeving, subsidiemogelijkheden en randvoorwaarden van agroforestry. Aangezien agroforestry als landbouwteelt erkent is, is agroforestry op vele  plaatsen mogelijk. Als je de specifieke voorwaarden voor agroforestry wil bekijken, neem je best een kijkje op de website www.agroforestryvlaanderen.be (klik door naar “kennisloket” > “wetgeving”). Voor verder specifieke vragen kan je ook terecht bij het algemeen e-mailadres. 

Tot slot: dit jaar kan de subsidie voor agroforestry/boslandbouwsystemen aangevraagd worden tussen 20 juli en uiterlijk 15 september 2017. Voor vragen omtrent de aanleg en ontwerp van een agroforestry-perceel, kan u contact opnemen via info@agroforestryvlaanderen.be. 

(Donwload de presentaties hier)