Het nieuwe seizoen staat voor de deur. MAP 6 gaat nog een extra jaartje door. Vorig jaar voelden we al even de hete adem van een nieuw mestactieplan. Het is duidelijk dat de waterkwaliteit fors beter moet. Biologische landbouw kan in deze problematiek goede kaarten voorleggen en krijgt hiervoor ook erkenning. Erkenning brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee. Resultaten uit voorbije projecten tonen ons waar er nog werkpunten zijn. Samen met collega biotelers en ondersteund door de adviseurs en onderzoekers van de proefcentra met kennis van bio gingen we op deze winterbijeenkomst aan de slag zodat we het in de toekomst nog beter kunnen doen.

Bio borgt goede waterkwaliteit 

Het goede nieuws is dat er intussen een positieve trend is voor wat betreft de waterkwaliteit. Naast de inspanningen van landbouwers lijkt het klimaat ook een heel belangrijke rol te spelen. Een droog jaar zorgt voor meer nitraatstikstof in de bovenste bodemlagen dan een nat jaar.

Als we kijken naar het nitraatstikstofresidu in onze bodems, dat gehanteerd wordt als indicator voor landbouwers, dan scoort biologische landbouw gemiddeld significant beter. Het biologisch proefbedrijf van Inagro scoort op bedrijfsniveau ook meestal erg goed, maar in het droge jaar 2022 werden daar toch ook enkele overschrijdingen genoteerd. De impact van het klimaat lijkt dus niet te onderschatten.

Om de goede punten voor bio te behouden is het belangrijk dat de bio teelt zich blijft bewijzen als een nitraatvriendelijk productiesysteem. Granen en grasklaver halen het gemiddelde residu bijvoorbeeld naar beneden in de rotatie, wat pleit voor een verscheidenheid aan teelten. Een beredeneerd bemestingsplan blijft daarnaast cruciaal.

En er is altijd ruimte voor verbetering! Een nieuw demonstratieproject ‘Biobemestingspraktijk borgt goede waterkwaliteit’ wil hier de komende twee jaar verder aan werken. Geïnteresseerde telers kunnen zich melden via onderstaande contactgegevens.

Bekijk hier de opname van de inleiding door Lieven Delanote.

Bodembiologie en wortelontwikkeling beïnvloeden N-beschikbaarheid

Koen Willekens (ILVO) nam ons vervolgens mee dieper de bodem in, naar de stofwisselingsprocessen vanuit de bodembiologie en de wortelontwikkeling. Bekijk hier de opname van zijn presentatie.

Bij microbiële afbraak van vers organisch materiaal komen voedingsstoffen door mineralisatie beschikbaar voor het gewas. Maar niet minder belangrijk voor de plantenvoeding is de symbiose die de plant aangaat met het bodemleven in de wortelomgeving (rhizosfeer). De plant scheidt daar organische verbindingen uit in ruil voor minerale voedingsstoffen. Het extern toedienen van bemesting is dus niet de enige bron van organisch materiaal en voedingsstoffen. De plant voedt zelf ook de bodem waardoor de bodem de plant voedt. ‘Groenbemesting’ gaat dus zo niet enkel uit het organisch materiaal van gewasresten, maar ook van wortelexudaten!

Door op al deze manieren de bodem te voeden, doen we aan opbouw van organische stof. Hierbij is de koolstof die aangebracht wordt door het wortelsysteem tot drie maal meer effectief voor die opbouw dan de koolstof die aangebracht wordt door de bovengrondse plantendelen.

Door afbraak en symbiose wordt er stikstof vrijgesteld uit de bodem organische stof. De mate waarin dat gebeurt is afhankelijk van het gehalte aan bodem organische stof en de aard ervan. De samenhang tussen de koolstof- en stikstofcycli wordt in onderstaande figuur in beeld gebracht.

Onderzoek naar mineralisatie ‘Noptimabio’

In het onderzoeksproject Noptimabio werd gezocht naar de invloeden van de basisbemesting en de bodem organische stof op de stikstofbeschikbaarheid. 

Voor de onderzochte biopercelen bedroeg de mineralisatie uit de bodem organische stof in eerste helft van het groeiseizoen gemiddeld 1,4 kg N per ha per dag, met een range van 0,1-3,4 kg N per ha per dag  (terwijl men in huidige bemestingsadviezen rekening houdt met 0,8-1,2 kg N per ha per dag).

Een andere conclusie was dat een goede wortelontwikkeling in de tweede helft van het groeiseizoen soms eerder voor immobilisatie zorgt dan voor mineralisatie, wat gunstig kan zijn naar het einde van het seizoen toe voor de beperking van het nitraatstikstofresidu.

Bij de opslag van stalmest zijn de verliezen door uitspoeling (tot 4%) vaak veel lager dan de N-verliezen door vervluchtiging (tot 40%). Een semi-anaerobe opslag of een co-compostering met bruine reststromen is dus aangeraden ter beperking van die stikstofverliezen.

Bekijk hier de opname van deze presentatie.

Knoppen om de N-beschikbaarheid in je teelten te sturen

Na deze leerrijke achtergrond namen enkele onderzoekers ons mee naar de praktijk, aan de hand van enkele korte praktijkgerichte pitches (klik op de titel voor het filmpje):

1. Wat heeft een gewas nodig? - Lieven Delanote (Inagro)
2. Nalevering uit grasklaver - Lieven Delanote (Inagro)
3. Effecten van groenbedekkers op de N dynamiek - Jasper Vanbesien (Inagro)
4. Droogte in combinatie met irrigatie -  Joran Barbry (Inagro)
5. Bemesting vruchtgroenten in tunnel - Stefanie De Groote (PCG)
6. Aardbeien en fertigatie - Sam Neefs (Proefcentrum Pamel)

 
Figuur: Het bepalen van de basisbemesting is een combinatie van een rekensom, een inschatting en moet onderdeel zijn van het meerjarig bemestingsplan van de rotatie.

Interesse voor een boerenproef bemesting op uw bedrijf ?

In het demoproject willen we naast enkele proeven op de praktijkcentra, ook ruimte maken voor enkele eenvoudige ‘boerenproeven’. Zit je zelf met een vraagstuk inzake je bemestingsplan (ruim bekeken)? Of heb je een of ander innovatief idee om de N-dynamiek op je bedrijf aan te sturen en/of om het risico op N-uitspoeling in het najaar naar het oppervlakte of grondwater beperken? En heb je een duwtje in de rug nodig om hier effectief iets mee te doen?

Neem dan contact met Jasper.Vanbesien@inagro.be of 051/140306.

Alle presentaties zijn te herbekijken op Youtube, via bovenstaande links in de tekst.
Onderaan kunnen de presentaties gedownload worden.

Meer info?
Jasper Vanbesien (Inagro), jasper.vanbesien@inagro.be of tel 051 14 03 06 
Lieven Delanote (Inagro), lieven.delanote@inagro.be of tel 051 27 32 50 
Koen Willekens (ILVO), koen.willekens@ilvo.vlaanderen.be of tel 09 272 26 73

Deze winterbijeenkomst kaderde in het Demonstratieproject 'Biobemestingspraktijk borgt goede waterkwaliteit'. Dit demonstratieproject wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO)

www.vlaanderen.be/pdpo